گزارش تحلیلی مهر؛
آنچه درباره تحقیقات كرونا از مردم دریغ شد
انجمن پارسیان: برخورد صحیح با یك پدیده مستلزم شناخت آن در همه وجوه است و كرونا هم از این مقوله مستثنی نیست این در شرایطی است كه در كشور ما مرجع مشخصی درباره انتشار تحقیقات ویروس شناسی كرونا وجود ندارد.
خبرگزاری مهر - گروه دانش و فناوری: از روزهای آخر بهمن که یک مدیر وزارت بهداشت در قاب تلویزیون ظاهر شد و اعلام نمود پای ویروس کرونا به ایران باز شده است بیشتر از چهار ماه می گذرد و همچنان محققان در همه جای دنیا اندرخم پیچیدگی های ویروس قرار دارند. روزانه اخبار و اطلاعات زیادی از واکسن، دارو، ماسک و تجهیزات درباره مقابله با کروناویروس منتشر می شود و آنچه در این میان جای خالی خویش را نشان داده است این است که این ویروس که از خانواده کرونا و سارس نشأت می گیرد بالاخره چیست و چه ماهیتی دارد و دقیقاً چگونه باید با آن برخورد کرد.لزوم شناخت کروناویروس بعنوان پدیده ای منحصر بفردناشناخته ماندن یک پدیده به ترس از آن پدیده منجر می شود و هر آنچه یک موضوعی ناشناخته تر باقی بماند ترس از آن بیشتر می شود. اما در مقابل خطر این مورد هم وجود دارد که ناشناخته ماندن یک پدیده به بی اهمیتی و بی توجهی به آن منجر شود. شیوع کروناویروس با این میزان همه گیری در کل جهان هستی پدیده ای منحصر بفرد در روزگار ما است که شناخت این پدیده را بیشتر از گذشته اهمیت می بخشد. از همین رو برای مقابله با پدیده ای با این درجه از اهمیت که تمام زندگی انسان ها را از ماه ها پیش تحت تاثیر قرار داده است، بیشتر از گذشته احتیاج به فعالیت علمی و تحقیقاتی وجود دارد و البته به موازات آن احتیاج به اطلاع رسانی دقیق این نتایج تحقیقاتی از جانب یک منبع و مرجع معتبر هم احساس می شود.الگوهای ابتلاء باید در هر کشوری مشخص شوداز آنجا که این بیماری اشکال و تظاهرات مختلفی دارد، ضرورت تحقیقات بومی و مرجع و منبع موثق علمی برای عرضه نتایج تحقیقات علمی در کشور را بیشتر از پیش مهم می سازد. دکتر حمید سوری دکتری تخصصی اپیدمیولوژی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می گوید الگوهای اپیدمی کرونا در کشورهای مختلف با یکدیگر متفاوت می باشد و وقتی شاخص تب در کشور ما ۴۰ درصد و در چین ۷۵ درصد است، ازاین رو ایجاب می کند که الگوهای ابتلاء در کشور شناسایی شده و از افراد جامعه بر طبق این الگوها محافظت گردد. این اپیدمیولوژیست درباره عوامل مؤثر در طول مدت اپیدمی ها توضیح می دهد: طول مدت اپیدمی ها به قدرت، سرعت انتشار و میزان عفونت زایی عامل بیماری زا، تمهیدات انسان ها و امکانات و فرصت های جامعه برای مقابله با بیماری بستگی دارد. به همین خاطر در برخی از کشورها مانند کره جنوبی مدت اپیدمی کووید ۱۹ کوتاه تر است اما در بعضی جوامع مانند ایتالیا و ایران اپیدمی ماه ها طول می کشد. از زمان اعلام مبحث شیوع کروناویروس، محققان زیادی در نقاط مختلف تحقیقات خویش را بر روی این مورد متمرکز کردند و حوزه تحقیقات در ایران هم به تبع آنها مبحث کرونا ویروس را در اولویت های کاری خود قرار داد. در زمستان ۹۸ و بهار ۹۹ از جانب وزارت بهداشت اولویت های تحقیقاتی برای محققان عرضه و از آنها خواسته شد در جنبه های مختلف این پدیده به تحقیق بپردازند.
جای خالی مرجع آگاهی بخشی درباره رفتارشناسی ویروس کروناکشور ما تابحال در زمینه تحقیق و اطلاع رسانی نتیجه تحقیقات محققان داخلی درباره درمان کرونا تا حدود زیادی به خوبی عمل کرده و اطلاع رسانی نتایج این تحقیقات در فرایند درمان، اثربخشی مؤثر یا غیر مؤثر داروها هم تا حدود زیادی از جانب مراجع علمی موثق انجام شده است اما برای پیشگیری و پیشگیری از شیوع هر چه بیشتر کرونا در کشور، احتیاج به آگاهی از رفتار، خصوصیات و خصوصیت های ویروس هم احساس می شود بخصوص زمانی که با گذشت ۴ ماه از ورود کرونا به ایران هنوز مرجع و منبع مشخصی مسئول اطلاع رسانی درباره این مورد نشده و به شکلی بلاتکلیفی در این حوزه احساس می شود.
وزارت بهداشت در اولویت های تحقیقاتی خود مبحث شکاف دانشی در علوم اجتماعی در پاسخ به اپیدمی کروناویروس را مورد توجه قرار داده و از محققان خواسته است مبحث «نقش رسانه و چالش های اطلاع رسانی و ارتباط بهتر با جامعه» را مورد بررسی قرار دهد اما خود بعنوان مرجع و منبع معتبر اطلاع رسانی درباره اطلاع رسانی صحیح علمی به درستی عمل نکرده است نکته جالب توجه این است که وزارت بهداشت در اولویت های تحقیقاتی خود مبحث شکاف دانشی در علوم اجتماعی در پاسخ به اپیدمی کروناویروس را مورد توجه قرار داده و از محققان خواسته است مبحث «اعتماد، نقش رسانه و ارتباط آن با همه گیری کرونا، چالش های اطلاع رسانی، شبکه های مجازی و ارتباط بهتر با جامعه» را مورد بررسی قرار دهد اما خود بعنوان یک مرجع و منبع معتبر اطلاع رسانی، درباره مبحث اطلاع رسانی صحیح علمی به درستی عمل نکرده است. در صورتی که مردم در مواجهه با اخبار مربوط به خصوصیت های ویروس و شناخت رفتار و خصوصیات آن سردرگم هستند و این وزارتخانه برای روشن کردن این مسیر آنطور که باید و شاید اقدام نکرده است. حال این مشکلات امکان دارد به هدایت و تاکید روی تحقیقات محققان ویروس شناس، اپیدمیولوژیست، بهداشت و … بر گردد و یا به نحوه اطلاع رسانی نتیجه یافته های محققان کشور در این حوزه، که باید هر چه زودتر مشخص شود. دانشگاه های علوم پزشکی هم همگی صفحاتی را برای اطلاع رسانی به این مورد اختصاص داده اند اما تحقیقاتی که منتشر می شود اغلب خارجی بوده و به زبان فارسی ترجمه شده اند و تابحال از میان چند صد طرح تحقیقاتی که به موضوعات درمانی حوزه کروناویروس پرداخته اند، تنها نتایج تعداد کمی مطالعه ایرانی در مبحث شناخت رفتار ویروس انتشار یافته است.واکاوی ضعف در اطلاع رسانی از ۲ کمیته علمی کروناهمه اینها در حالی است که از مدتها قبل کمیته علمی مقابله با کرونا در کشور شکل گرفته و جالب آنکه به تازگی کمیته مشورتی علمی مبارزه با کرونا هم بوجود آمده است! برای ریشه یابی این مورد سراغ مسؤلان مرتبط در وزارت بهداشت، کمیته علمی مقابله با کرونا و برخی اعضای شورای جدید رفتیم که بعضی از آنها بعد از صحبت در اینباره خواستند نامی از آنها به میان نیاید. مصطفی قانعی، رئیس کمیته علمی مقابله با کرونا در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید مرجعی برای عرضه اطلاعات در مورد رفتارشناسی کرونا نداریم و کار اصلی کمیته علمی مقابله با کرونا بیشتر مربوط به پروتکل تشخیص و درمان است. وی می گوید: البته که آخرین یافته ها در زمینه ویروس کرونا در کمیته علمی مورد بحث قرار می گیرد اما در نهایت تاثیر این تحقیقات را در پروتکل تشخیص و درمان مبتلایان به کووید ۱۹ پیگیری و مورد بحث قرار می دهیم.
رئیس کمیته علمی مقابله با کرونا: ما هر چه علم داریم باید در تشخیص زودتر یا درمان بهتر این بیماری به کار بگیریم. در مورد مطالعات روی خصوصیات ویروس مرجعی نداریم؛ البته که لازم است اطلاعات و نتیجه تحقیقات مشخص و جمع بندی شود که به صورت روزانه، هفتگی اطلاع رسانی شود اما چنین اقدامی صورت نمی گیرد قانعی با تاکید بر اینکه ما هر چه علم داریم باید در تشخیص زودتر یا درمان بهتر این بیماری به کار بگیریم، می افزاید: در مورد مطالعات روی خصوصیات ویروس مرجعی نداریم؛ البته که لازم است اطلاعات و نتیجه تحقیقات مشخص و جمع بندی شود که به صورت روزانه، هفتگی و … اطلاع رسانی شود اما چنین اقدامی صورت نمی گیرد. ما در این کمیته پیشنهاداتی در خصوص عرضه اطلاعات در مورد مطالعه روی خصوصیات ویروس کرونا می دهیم اما باید ببینیم که چقدر عرضه چنین اطلاعاتی لزوم دارد و از آن استقبال می شود. هم اکنون در کشور ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا وجود دارد که این ستاد دارای یک کمیته علمی است که گروهی از اساتید علوم پزشکی با تخصص های مختلف در آن حضور دارند. وزارت بهداشت هم از آغاز شیوع کروناویروس و شناسایی نخستین موارد ابتلاء در کشور، در یک برنامه روزانه، آمار مبتلایان، بهبود یافتگان، درگذشتگان و تست های روزانه را اعلام می کند اما تابحال برنامه مشخص و منبعی موثق و در دسترس برای انتشار آخرین یافته های تحقیقات ایرانی در زمینه رفتار ویروس و شناخت کرونا مشخص نشده است. از طرفی اخیرا وزیر بهداشت در احکامی بیشتر از ۴۰ عضو هیأت علمی و مدیر وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی را بعنوان اعضای کمیته مشورتی علمی مبارزه با بیماری های عفونی بویژه کرونا ویروس در ستاد وزارت بهداشت منصوب کرده است که این افراد مقرر است نتایج بررسی ها و تبادلات علمی و تجربیات میدانی را به صورت گزارشات منظم و دوره ای برای استفاده عرضه کنندگان خدمات به دانشگاه ها و دانشکده های علوم پزشکی و سایر ذینفعان ابلاغ کنند. اینکه کمیته علمی و کمیته مشورتی علمی چقدر با یکدیگر همپوشانی دارند یا خیر مبحث این نوشتار نیست اما آنچه از گفتگوی مهر با برخی اعضای کمیته مشورتی بر می آید این است که مسؤلان وزارت بهداشت آگاه کردن مردم را از نتایج تحقیقات علمی ویروس شناسی چندان ضروری نمی دانند و برای آنها در اولویت نیست.نتایج تحقیقات علمی برای عموم مردم قابل استفاده نیستیکی از اعضای کمیته مشورتی علمی می گوید نتایج تحقیقات علمی برای عموم مردم قابل استفاده نیست و مساله مهم این است که راهنماهای بهداشتی از نتایج تحقیقات تهیه می شود و این راهنماها برای آگاهی مردم از نتیجه تحقیقات کافی است و برای آنها قابل استفاده می باشد. این عضو کمیته مشورتی علمی کرونا در وزارت بهداشت تاکید می کند تحقیقات علمی در کشور در راه خود پیش می روند و نمی توان هر تحقیقی که انجام شد را به صورت جداگانه برای عموم مردم توضیح داد. حوزه های تحقیقاتی کار خویش را انجام می دهند و حوزه های بهداشتی هم از نتایج کار آنها بهره می گیرند. همینطور یکی دیگر از اعضای کمیته مشورتی علمی اعتقاد دارد هم اکنون به علت اولویت بخشیدن به مبحث کرونا بیشتر از ۳ هزار و ۵۰۰ طرح تحقیقاتی در دانشگاه های علوم پزشکی از آغاز شروع بحران در کشور تأیید و در حال انجام می باشد و بررسی تمامی نتایج این طرح ها اعتبارسنجی آنها و عرضه آن جهت استفاده عمومی و حتی تخصصی هم فرآیندی بسیار زمان بر خواهد بود و شاید هنوز خیلی از تحقیقات به ثمر نرسیده باشند و اعلام نتایج زودهنگام هم اثر خوبی نخواهد داشت. این در شرایطی است که وزارت بهداشت دارای یک پایگاه نتایج پژوهش های سلامت کشور است که با هدف انتشار سریع اخبار مستند و مبتنی بر شواهد از پژوهش های سلامت کشور به روشی صحیح، سریع و با دسته بندی های مناسب برای ذینفعان و گروه های هدف اقدام می کند و یکی از کارکردهای این سامانه، برقراری ارتباط بین محققان و مردم و سایر ذینفعان جامعه از راه انتقال پیام و اخبار منتج از طرح های تحقیقاتی است. سامانه ای که می تواند در بحران اطلاعات بی انتها خارجی درباره کروناویروس بعنوان منبع موثق علمی به کار گرفته شود. برخورد صحیح با یک پدیده مستلزم شناخت صحیح آن از همه وجوه است و اطلاع رسانی درباره کروناویروس هم از این مقوله مستثنی نیست. درست است که در روزگار کرونا، همدلی بسیاری در همه زمینه ها بوجود آمده است اما جای خالی یک منبع و مرجع علمی مشخص و مورد اطمینان در بمباران اطلاعاتی کرونایی کاملاً محسوس است و به نظر می آید نیازمند این است که مسؤلان، مرجعی برای این مورد انتخاب کنند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب