ردپای كشاورزان در آتشسوزی جنگل های باشت؟
به گزارش انجمن پارسیان هرساله با آغاز وزش نخستین بادهای گرم تابستانی آتشسوزی در جنگل های کشور بخصوص در مناطق زاگرس شروع می شود. بیشتر از سه روز است که برخی عرصه های طبیعی استان های فارس و کهگیلویه و بویر احمد گرفتار حریق شده اند و بار دیگر نقش کشاورزان در وقوع و گسترش آتشسوزی ها مطرح گردیده است.
به گزارش انجمن پارسیان به نقل از ایسنا، به گفته غلامحسین حکمتیان اصل - مدیرکل منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد - علت آتشسوزی جنگل های دو نقطه از شهرستان باشت آتش زدن پسماند مزارع از جانب یک کشاورز برای برنج کاری بوده که به عرصه های منابع طبیعی و جنگلها سرایت کرده است.
در حالی آتش زدن پسماند مزارع علت آتشسوزی جنگل های باشت عنوان شده است که بنابر اعلام سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری عوامل انسانی، علت بیشتر از ۹۰ درصد آتشسوزی ها در جنگلها و مراتع کشور است که می تواند به صورت آگاهانه و مغرضانه یا به صورت ناآگاهانه و سهوی صورت بگیرد.
علوفه های خشک شده در مراتع و جنگلها با گرم شدن هوا کاملا مستعد آتشسوزی می شوند و رها کردن ته سیگار، شیشه، قوطی های فلزی و خاموش نکردن کامل آتش توسط گردشگران سبب وقوع آتشسوزی در بعضی عرصه های طبیعی مانند جنگلها، دشت ها، مراتع و... می شود اما بعضی از این آتشسوزی ها از مزارعی که در مجاورت جنگلها قرار دارند، شروع می شود چونکه بعضی از کشاورزانی که محصولاتی مانند گندم و جو را برداشت کرده اند، برای کاشت محصول جدید، باقیمانده محصولات خویش را آتش می زنند که این اقدام می تواند منجربه سرایت آتش به جنگلها و منابع طبیعی شود.
به گفته محمد درویش - پژوهشگر محیط زیست - خیلی از کشاورزان بر اثر یک باور غلط به این نتیجه رسیده اند که اگر باقی مانده کاه و کلش محصول خویش را آتش بزنند هم زمین ضدعفونی می شود و هم حاصلخیزی خاک افزایش می یابد و بنا بر این هر سال کار را انجام می دهند این در حالیست که آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی علاوه بر این که خطری بسیار جدی برای محیط زیست و اقتصاد شمرده می شود، می تواند سبب معضلاتی همچون نابودی میکروارگانیسم های خاک و حاصلخیزی خاک، افزایش میزان گاز دی اکسید کربن و اثر گلخانه ای بر کره زمین، افزایش میزان تولید گرد و غبار، افزایش تصادفات جاده ای بر اثر دود گرفتگی، از بین رفتن گونه های گیاهی پرارزش و درختان کهنسال، از بین رفتن تنوع های زیستی و به دام افتادن حیات وحش در شعله های آتش شود.
در عین حال رحیم ملک نیا - متخصص جنگلداری- علت برخی آتشسوزی های عمدی را تعارضات بین سازمان جنگلها و مردم محلی می داند که اختلاف های بین کشاورزان و مرتع داران و آماده سازی زمین برای کشت مجدد از این دسته اختلافات هستند. به اعتقاد او سازمان جنگلها باید تعارضات خود با افراد محلی، دامداران و کشاورزان را به منظور حفظ منابع طبیعی برطرف کند همینطور در بعضی وارد سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری علت بعضی از این آتشسوزی ها را ناشی از اختلافات بین کشاورزان بر سر یک زمین اعلام نموده است.
قانون درباره آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی چه می گوید؟
گرچه کارشناسان مدت ها است که نسبت به نحوه آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی، اختلاف بین کشاورزان و سایر عوامل موثر دراین زمینه اخطار می دهند و بر لزوم آموزش جوامع محلی و برخورد با متخلفان تاکید کرده اند که در قانون هم ممنوعیت ها و مجازاتی برای این دست تخلفات و متخلفان دیده شده است.
براساس ماده ۲۰ قانون هوای پاک سوزاندن بقایای گیاهی اراضی زراعی بعد از برداشت محصول ممنوع می باشد و متخلف حسب مورد به جزای نقدی بیشتر از دو میلیون تا ۸ میلیون تومان محکوم می شود همینطور برپایه ماده ۴۵ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع، آتش زدن نباتات در مزارع و باغات داخل یا مجاور جنگل بدون اجازه و نظارت مأموران جنگلبانی ممنوع می باشد و در صورتیکه در نتیجه بی مبالاتی حریق در جنگل به وقوع بپیوندد مرتکب به حبس تأدیبی از دو ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.
علاوه بر این در ماده ۲ و ۲۲ قانون نحوه پیشگیری از آلودگی هوا هم اشاره شده که مبادرت به هر عملی که موجبات آلودگی هوا را فراهم آورد ممنوع می باشد و پخش و انتشار هر نوع مواد آلوده کننده هوا بیش از اندازه مجاز در هوای آزاد ممنوع می باشد.
سال گذشته رضا افلاطونی - مدیر کل وقت دفتر حقوقی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور - اظهار کرده بود که طبق مکاتبات انجام شده با دادستان کل کشور مقرر شده است افرادی که به صورت عمدی جنگلها و مراتع را به آتش می کشند، به حداقل ۱۰ سال حبس محکوم شوند و از آنجایی که بر مبنای اصل ۴۵ قانون اساسی، مرتع و جنگلها جزو انفال عمومی تلقی می شود و دولت تنها نسبت به مدیریت این عرصه ها وظیفه دارد و منابع طبیعی بعنوان میراثی است که از گذشته به ارث رسیده و امانتی است برای آیندگان ازاین رو تکلیف داریم به لحاظ شرعی و قانونی از منابع طبیعی حفاظت نماییم.
مسعود منصور - رئیس سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور- هم سال قبل در نامه ای به ادارات کل منابع طبیعی استان ها از آنان خواست با عنایت به شروع فصل بهار و افزایش دمای هوا برنامه ریزی های لازم برای جلوگیری از وقوع حریق در جنگلها و مراتع را در دستور کار خود قرار دهند و در این دستورالعمل پیشگیرانه خواهان برگزاری کلاس های ترویجی و آموزشی برای دامداران، کشاورزان و بهره برداران و مجریان طرح های منابع طبیعی شد.
این در حالیست که درویش اعتقاد دارد برخی کشاورزان به کارشناسان دولتی اعتماد ندارند اما به سازمان های مردم نهاد اعتماد دارند ازاین رو اگر دولت به سازمان های مردم نهاد توجه کند و اجازه فعالیتهای درخورتری را دهد، سمن ها می توانند با کشاورزان ارتباط برقرار و به آنان ثابت کنند که لازم نیست کاه و کلش باقی مانده محصولات خویش را آتش بزنند که در خیلی از موارد هم سبب ایجاد آتشسوزی در مراتع و جنگلها می شود.
با این حال از این نکته نباید غافل ماند که درختان بلوط یکی از گونه های گیاهی شاخص در جنگل های مناطق زاگرسی هستند که هر بذر آن هفت تا هشت سال زمان می برد تا حدود ۷۰ سانتی متر رشد کند و هر نهال آن که کاشته شود بعد از ۴۰ سال بذر می دهد همینطور این اکوسیستم های جنگلی دارای جمعیت زیادی از حیات وحش همچون سنجاب است ازاین رو آتشسوزی های جنگلی علاوه بر نابودی گیاهانی مانند درختان ۳۰۰ تا ۴۰۰ ساله بلوط، خیلی از موجودات زنده دیگر، شامل جانوران، میکروب ها، قارچ ها و باکتری ها که همگی برای اکوسیستم ها مفید هستند را از بین می برد و به قول کارشناسان بازیابی بعضی از این گونه ها به حالت اولیه خود امکان دارد نیم قرن طول بکشد.
در کنار عرضه آموزش های لازم به کشاورزان، راه اندازی آتش بُر برای ایجاد فاصله بین جنگلها و مراتع، برداشت یا چرای موقت مناطق با پوشش علوفه ای از دیگر اقداماتی است که به منظور جلوگیری از گسترش آتشسوزی جنگل های زاگرس پیشنهاد شده است.
به گزارش انجمن پارسیان به نقل از ایسنا، با توجه به این که کارشناسان بارها به نقش سوزاندن بقایای کشاورزی، اختلافات کشاورزان با یکدیگر یا تعارضات با مرتع داران در وقوع آتشسوزی جنگلها اشاره کرده اند، لازم است سازمان های متولی اقدامات موثری را طی سال برای آموزش و مرتفع کردن مشکلات و نیاز کشاورزان انجام دهند تا شاهد کاهش آتشسوزی در عرصه های جنگلی کشور به این دلیل باشیم.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب