گزارش تحلیلی مهر؛
پاندمی مسابقه واكسن سازی كرونا
تأثیر ۹۰ درصدی واكسن كرونا، آزمایش انسانی واكسن كرونا به علت عوارض متوقف گردید، كشف یك گیاه نابود كننده كرونا! همه این گزاره ها سلامت روان مردم را در زمانه بحران كرونا نشانه گرفته است.
خبرگزاری مهر - گروه دانش و فناوری: از زمان اعلام رسمی برای همه گیری کروناویروس یک سال می گذرد و جهان یکسال است که با اشکال مختلف با این ویروس موذی مبارزه کرده است. از آغاز شیوع کروناویروس (COVID-۱۹) باورهای غلط، مبارزه با این بیماری قرن را سخت کرد. یکی از باورهایی که باعث شد انسان ها در پوشیدن ماسک و رعایت بهداشت عمومی و همینطور رعایت فاصله گذاری فیزیکی غفلت کنند، این بود که گفته شد در عرض چند ماه واکسن در دسترس عموم خواهد بود و پژوهشگران برای تولید واکسن ویروس جدید با انتشار زودهنگام توالی ژنتیکی در حال ساخت واکسن هستند. این در شرایطی است که کشورهای مختلف همچنان در حال انجام آزمایش های واکسن های منتخب هستند و روند تولید تجاری واکسن بسیار زمان بر است. ضمن اینکه بررسی ها نشان داده است عجله برای ساختن واکسن COVID-۱۹ می تواند بیش تر از سود، ضرر داشته باشد. مسابقه جهانی برای ساخت واکسن COVID-۱۹ رکورد شکسته است و ساخت سریع واکسن به موضوعی ناشی از فشارهای سیاسی، اقتصادی و «مردم فریب» بدل شده است.
هر زمان یک کشور خبری از واکسن تولیدی خود و میزان موفقیت آن منتشر می کند در عرض چند ساعت یا روز، کشور دیگری که خویش را صاحب دانش واکسن می داند بلافاصله خبری در خصوص میزان موفقیت واکسن تولیدی خود منتشر می کند! این گونه اطلاع رسانی ها به بازی کودکانه ای در میانه بحران جهانی کرونا بدل شده است به صورت نمونه هر زمان یک کشور خبری از واکسن تولیدی خود و میزان موفقیت آن منتشر می کند در عرض چند ساعت یا روز، کشور دیگری که خویش را صاحب دانش واکسن می داند بلافاصله خبری در خصوص میزان موفقیت واکسن تولیدی خود منتشر می کند! این گونه اطلاع رسانی ها به بازی کودکانه ای در میانه بحران جهانی کرونا بدل شده است. نمونه آن خبر ادعای شرکت فایزر در خصوص موفقیت ۹۰ درصدی واکسن این شرکت و انتشار آن پس از انتخابات پر سر و صدای آمریکا است که در عرض چند ساعت روسیه هم اعلام نمود واکسن تولیدی این کشور هم بسیار موفقیت آمیز بوده و عوارض چندانی ندارد. اما نکته مورد توجه درباره واکسن شرکت فایزر این است که چند روز بعد از اعلام این موفقیت، دانشمند ارشد شرکت شریک فایزر خاطرنشان کرد واکسن توسعه یافته «فایزر و بیو ان تک آلمان» با وجود تأثیرگذاری ۹۰ درصدی با چالش هایی در زمینه حمل و نقل و نگهداری روبرو است. واکسن هایی که با ترکیبات ژنتیک توسعه می یابند باید در دمای کمتر از ۷۰- درجه سانتیگراد نگهداری و بارگیری شوند. اهمیت این بازی اطلاع رسانی در این است که واکسن ها مداخلات مهمی در سلامت جامعه هستند چون که بیماری را در سطح جمعیت کنترل می کنند. این هدف مهم تنها زمانی قابل دسترسی است که واکسن ها واقعاً مؤثر باشند این در شرایطی است که مسؤلان سرعت را فدای داشتن شواهد محکم کارایی واکسن کرده اند. سازمان جهانی بهداشت (WHO) مجموعه ای از خصوصیت های حداقلی برای واکسن های COVID-۱۹ منتشر نموده است تا به سازندگان واکسن کمک کند؛ همچون اینکه واکسن باید ۵۰ درصد مؤثر باشد. اما مقامات سازمان های غذا و داروی آمریکا (FDA) و آژانس دارویی اروپا (EMA) اعلام نموده اند که به واکسن هایی که تنها شدت بیماری را بکاهد هم مجوز می دهند. طرفداران مسابقه واکسن در حال اشاعه این مورد هستند که نخستین نسل واکسن ها «ممکن است به اندازه انتظار ما خوب نباشند» و تحقیق و توسعه در این حوزه در خلال سالیان آتی مورد نیاز است و به نظر می آید اینکه در این مسابقه از استانداردهای لازم عدول شود نه تنها جمع زیادی از داوطلبان تست واکسن ها صدمه می بینند بلکه منابع تحقیقاتی هم هدر می دهد. از دیگر مسائلی که سبب شده به مسابقه واکسن ها در سطح جهان با دیده تردید نگریسته شود چالش آزمایش آن بر روی انسان ها است. سال ها است که ثابت شده واکسن ها می توانند با تحریک ایمنی بدن انسان بعنوان مؤثرترین عامل در درمان بیماری ها به کار گرفته شوند. از طرفی ویروس کووید ۱۹ یکی از پیچیده ترین ویروس های ۱۰۰ سال گذشته شناخته شده است. معمولاً وقتی واکسن ها ساخته می شوند و مراحل آزمایشگاهی تمام می شود، باید از دو جنبه بسیار مهم «بی خطر بودن و ایمن بودن» و «کارآ بودن» مورد بررسی قرار گیرند. واکسن در مرحله کارآزمایی بالینی باید روی تعداد زیادی انسان مورد آزمایش قرار گیرد. عمدتاً کارآزمایی بالینی واکسن ها سه فاز بسیار مهم دارد. در فاز اول واکسن روی تعداد اندکی داوطلب آزمایش می شود. اگر کاملاً بی خطر بود وارد فاز دوم می شود. در فاز دوم کارآزمایی بالینی حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر داوطلب مورد آزمایش قرار می گیرند. در این مرحله علاوه بر ایمن بودن، کارآیی هم مورد مطالعه قرار می گیرد و بعد از پیمودن موفقیت آمیز فاز دوم کارآزمایی بالینی، واکسن وارد فاز سوم می شود که در این مرحله تست بر روی هزاران انسان انجام می شود. فراخوان داده می شود و داوطلبان رجوع می کنند و واکسن بر تعداد بیشتری از افراد آزمایش می شود. اما نکته مهم در مسابقه واکسن سازی جهانی این است که واکسن های بالقوه مراحل و فازهای مختلف را به صورت شفاف بیان نکرده اند، بعضی از آنها داده ها را به صورت محرمانه عرضه کرده اند و برخی برای تبلیغ بیشتر روی افراد زیاد که تست بر روی آنها موفقیت آمیز بوده مانور داده اند. در ادامه این روند هم شاهد می باشیم که هرچه به خط آخر تولید نهایی واکسن ها نزدیک می شویم اخبار ضد و نقیض از اثربخشی آنها منتشر می شود. در بین هستند واکسن هایی که در میانه راه به دلایلی نظیر بروز عوارض جانبی متوقف می شوند. به صورت نمونه آزمایش های بالینی واکسن کووید ۱۹ بالقوه ای که دانشگاه آکسفورد با همکاری شرکت آسترازنکا توسعه داده و همینطور واکسن بالقوه جانسون و جانسون به علت ظهور عوارض جانبی در شرکت کنندگان متوقف شده و پس از مدتی باردیگر از سر گرفته شدند. دلیل توقف این کار واکنش شدید یکی از بیماران نسبت به تزریق واکسن اعلام شده بود. یا روسیه که تزریق واکسن بالقوه کووید ۱۹ را به داوطلبان در این کشور به علت انبوه متقاضیان شرکت کننده در آزمایش بالینی متوقف کرد. حتی چین که بیشتر از ۱۰ مورد واکسن کرونا را مورد تحقیق قرار داده است به علت عوارض جانبی شدید، یکی از آزمایش های واکسن خویش را متوقف کرد. آزمایش واکسن بالقوه کرونای چین به نام «کروناوک» در برزیل به علت یک مورد گزارش وجود عوارض جانبی شدید ناشی از تزریق واکسن بوده است.
و اما در کشور ما ایران هم با وجود اینکه محققان تلاش کرده اند همگام با تحقیقات دنیا پیش بروند و به دانش فنی تولید واکسن دست یابند و در این حوزه هم به موفقیت هایی دست پیدا کرده اند اما مسؤلان خبرهای ضد و نقیضی را اعلام می کنند. یک نفر تعداد واکسن ها را ۸ عدد برشمرده و دیگری دو واکسن را موفق دانسته. همینطور درباره ورود به فاز انسانی هم اخبار دقیقی اعلام نمی گردد. همه اینها در حالی است که در دنیا پیشبینی می شود واکسن کارآیی که بتواند درمان بیماری کرونا را ثابت کند، حداقل یک سال تا ۱۸ ماه در دنیا برای درصد معینی از جمعیت هر کشور قابل توزیع است و حتی این واکسن هم امکان دارد برای جمعیت ۷ میلیاردی دنیا کافی نباشد. اما واکسن کرونا چالش دیگری هم پیش رو دارد، عرف این است که در مراحل اولیه واکسن روی افراد سالم و با خصوصیات شبیه به هم آزموده شود. در مورد COVID-۱۹، افراد با بیماری های زمینه ای و وضعیت اقتصادی-اجتماعی ضعیف تر بیش تر در معرض خطرند و ازاین رو تأیید یک واکسن بدون آزمودن آن روی این گروه ها منطقی نیست. همینطور بعید است که یک واکسن روی همه جمعیت ها مؤثر باشد. جهان در مسابقه برای واکسن کووید -۱۹ به جایی رسیده است که پیشگامان تولید واکسن کاندیدا در فاز ۳ هستند و هرکدام استراتژی های مختلفی در مورد چگونگی فعال سازی پاسخ ایمنی دارند اما آیا دنیا آماده تأمین تولید میلیاردها واکسن برای جمعیت انسانی هست؟خوشبینانه ترین زمان سال آینده میلادی است و چشم انداز فعلی تولید ۱۸۰ نوع واکسن کرونا ویروس می باشد و باآنکه ساخت واکسن ۱۲ تا ۳۶ ماه طول می کشد، اما قول دادن به مردم برای محافظت از آنها به کمک واکسن، جامعه پزشکی و دانشمندان دنیا را در کنار شرکتهای دارویی وارد یک چرخه عظیم «خبرهای خوش» قرار داده است! خبرهای خوشی که با گذشت زمان و رخ ندادن آنها، اتفاقاً مردم را بیشتر گرفتار سردرگمی و ناامیدی می کنند. در صورتی که هر روز آمار مرگ و میر ناشی از ابتلاء به کرونا ویروس در دنیا روند صعودی خویش را طی می کند و معدود کشورهایی هستند که توانسته اند با کنترل های شدید اجتماعی و اقتصادی، روند شیوع و مرگ و میر ناشی از کرونا را آهسته کنند، خبرهایی در خصوص تولید داروی مؤثر بر کرونا هم بازتابی شدیدتر از قبل پیدا کرده است. پیش از این وقتی درباره سرطان یا یک بیماری مزمن خبری از کشف دارویی و یا کشف تاثیر یک گیاه به میان می آمد، جامعه هدف آن بیماری، شعفی می یافتند که کورسوی امیدی به بهبودی آنها وجود دارد اما از زمان شروع بحران همه گیری کرونا، یکی از مهمترین صدمه های رسانه ای، خبر هر روزه کشف داروی کرونا و تولید واکسن است.
از ابتدای همه گیری کروناویروس، روزی نبوده است که ادعا نشود فلان گیاه نابودکننده کرونا است، یا فلان دارو در جایی دور از ذهن با تاثیر ۱۰۰ درصدی برای درمان کرونا کشف شده است! این مورد که به یک معضل جهانی بدل شده باعث شد تا حتی سازمان جهانی بهداشت تاکید کند که تحقیقات کشورهای مختلف بر روی داروها و گیاهان دارویی امکان دارد در سایر کشورهای جهان کاربرد نداشته باشد از آغاز همه گیری کروناویروس، روزی نبوده است که ادعا نشود فلان دارو مؤثر است، فلان گیاه نابودکننده کرونا است، یا فلان دارو در جایی دور از ذهن با تاثیر ۱۰۰ درصدی برای درمان کرونا کشف شده است! این مورد که به یک معضل جهانی بدل شده است سبب شده تا حتی سازمان جهانی بهداشت تاکید کند که تحقیقات کشورهای مختلف بر روی داروها و گیاهان دارویی امکان دارد در سایر کشورهای جهان کاربرد نداشته باشد. این مورد درباره داروهای شیمیایی هم صدق می کند. زمانی که همه گیری شروع شد پزشکان تاکید نمودند که داروی خاص و اختصاصی برای این بیماری وجود ندارد و پزشکان بنابر بیانیه هلسینکی عمل می کنند. در بخشی از بیانیه هلسینکی آمده است: «در درمان بیمار، پزشک باید بتواند آزادانه روش تشخیص یا درمان جدیدی را بکار گیرد، مشروط بر آنکه به نظر او این کار، امید به حفظ جان، کاهش آلام و بهبود سلامت بیمار را در بر داشته باشد». از همین رو در ابتدای همه گیری کرونا خیلی از بیماران با داروهای رایج که برای بیماری های سارس، ایدز، ابولا و سایر بیماری های ویروسی وجود داشت، درمان می شدند اما بعد از مدتی کارآیی این داروها هم زیر سوال رفت و با وجود اینکه داروهایی مانند «رمدسیویر» یا «فاویپیراویر» مشهور شدند و با قیمت های گزاف و حتی قاچاق مورد استفاده برخی بیماران قرار گرفتند، اما مطالعات کلان خلاف آنرا ثابت کرد. در جدید ترین بیانیه سازمان بهداشت جهانی نتایج کارآزمایی بالینی ۴ داروی مورد استفاده برای بیماران بستری مبتلا به COVID-۱۹ شامل داروی «رمدسیویر»، «لوپیناویر»، «اینترفرون - بتا» و «هیدروکسی کلروکین» منتشر گردید و مشخص شد این چهار دارو تأثیری بر درمان، کاهش طول مدت بستری، احتیاج به تهویه مکانیکی و مرگ و میر ناشی از بیماری مبتلایان به کووید -۱۹ بستری در بیمارستان نشان نداده اند. در واقع ۱۱ هزار بیمار کرونایی در ۵۰۰ بیمارستان از ۳۰ کشور دنیا بررسی شدند و همین مساله سبب شد که این داروها از پروتکل درمانی کرونا خارج و داروهای جدیدتر برای کارآزمایی بالینی با تصمیم سازمان بهداشت جهانی وارد مطالعه و جایگزین داروهای بی اثر نشان داده شده در آزمایشات بالینی شوند. در زمینه گیاهان دارویی هم این مساله به نحو دیگری ادامه پیدا کرده است. به صورت نمونه دو گیاه برنجاسپ و گیاه کانابیس (ماری جوانا یا حشیش) برای مقابله با کرونا مورد بررسی دانشمندان قرار گرفتند اما سازمان جهانی بهداشت اخطار داده است که هنوز هیچ گونه شواهد علمی وجود ندارد که اثبات کنند این گیاهان در درمان کووید -۱۹ مؤثر است. گیاه برنجاسپ بومی مناطق معتدل آسیا، اروپا و شمال آفریقا است و اسانسی که از آن به دست می آید خاصیت ضد عفونی کننده دارد و در گذشته بعنوان دارویی برای درمان سندرم تنفسی حاد ناشی از ویروس سارس مورد استفاده قرار می گرفت. این گیاه دارویی که از سوی دولت ماداگاسکار مورد تأیید قرار گرفته است، بعنوان داروی مؤثر در درمان کرونا در حال انجام آزمایشات از جانب تعدادی از پژوهشگران بین المللی است. همینطور گیاه کانابیس امکان دارد باعث کاهش التهاب ریه شود. پژوهشگران کانادایی احتمال می دهند برخی مواد موجود در مشتقات کانابیس، باعث افزایش مقاومت سلول ها در مقابل کرونا شود. بر این اساس وقتی پژوهشگران از مؤثر بودن احتمالی ماده ای در گیاه کانابیس برای مقابله با ویروس کرونا سخن می گویند؛ این حرف به معنای مفید بودن مصرف مشتقات آن مانند ماری جوانا یا حشیش نیست.
در ایران هم با عنایت به سابقه بسیار زیاد استفاده از گیاهان دارویی برای درمان انواع بیماری ها از آغاز همه گیری کرونا، گیاهان زیادی برای درمان مؤثر کرونا مطرح شدند. بعنوان نمونه یک پزشک کرمانشاهی ادعا نمود که سازنده داروی درمان قطعی کرونا است و با آزمایشات داخلی با فرموله کردن چند گیاه که خواص درمانی داشتند به داروی قطعی درمان کرونا دست پیدا کرده است. او حتی ادعا نمود بعد از ساخت سری اول این دارو از آغاز فروردین ماه وارد کارآزمایی دارو شده و تا امروز بیشتر از ۲ هزار و ۵۰۰ بیمار با استفاده از این دارو به بهبودی ۹۸ درصدی رسیده اند. این در شرایطی است که سازمان غذا و داروی ایران اعلام نموده است تنها به ۲ فرآورده طبیعی با اجزای گیاهی برای بهبود علایم کرونا (نه درمان قطعی) مجوز تولید موقت داده است. نکته مورد توجه این است که از چهار فرآورده، دو مورد اسپری دهانی حاوی ۶ اسانس گیاهی برای کمک به بهبود عوارض ریوی کووید ۱۹ و شربت حاوی عصاره آب میوه ۲ گیاه جهت رفع علایم خستگی و بی اشتهایی در مبتلایان کرونا هستند و برای دو فرآورده دیگر که برای کاهش دوران بستری و بهبود برخی علایم کرونا معرفی شده اند هنوز مجوزی صادر نشده است. ازاین رو هیچ مجوزی برای یک گیاه نابودکننده کرونا صادر نشده است. در عین حال وزیر بهداشت بر دو گیاه دارویی مؤثر در کرونا تاکید می کند و در مقابل عضو ستاد ملی مقابله با کرونا از بررسی چهار گیاه دارویی برای درمان کرونا سخن می گوید. این خبرهای گاه به گاه بیشتر از آنکه به امیدواری مردم برای پیدا شدن درمانی مؤثر برای کرونا بیانجامد آنها را در گردابی می اندازد که نمی دانند چه چیزی درست است و چه چیزی نادرست. بازار گرم تیترهای «خبر خوش» برای کرونا برخلاف سایر موضوعات بیشتر به سردرگمی انجامیده است و سبب شده که اطمینان به اخبار واقعی هم کمتر شود. ضمن اینکه اطلاعات نادرست می تواند مردم را نسبت به واکسن های کرونا بدبین کند. یک مطالعه جدید نشان داده است اطلاعات نادرست باعث بی اعتمادی به واکسن ها می شود و می تواند میزان واکسینه شدن افراد را به پایین تر از میزانی که برای محافظت از جامعه لازم است، برساند. از طرفی بررسی ها نشان داده است که جستجوی اطلاعات COVID-۱۹ در اینترنت از ۵۰ درصد به ۷۰ درصد در بین افراد با گروه های سنی متفاوت افزوده شده است. این در شرایطی است که اطلاعات گمراه کننده در شرایط عالم گیری سلامت افراد را به خطر می اندازد. این اطلاعات نادرست و غیر دقیق درباره تمامی جنبه های بیماری نظیر منشأ ویروس و نحوه درمان آن سبب آسیب افراد جامعه شده و پایداری سیستم جهانی سلامت را با خطر مواجه می کند و مقابله با آنرا دشوار می سازد. این فرایند ابعاد زندگی افراد به خصوص سلامت روانی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. نتایج احساس نگرانی، افسردگی، خستگی و یا تخلیه احساسی در افراد جامعه به وجود می آید ازاین رو دولت ها باید با استفاده از دانش خبرگان این امر اطلاعات دقیق، معتبر و بموقع را فراهم و در اختیار عموم مردم قرار دهند تا بتوان بیماری کرونا را به شیوه صحیح و کارآمد مدیریت کرد.
منبع: انجمن پارسیان
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب