یك دكترای اقلیم شناسی:
آینده دشت قزوین در هاله ای از ابهام است
به گزارش انجمن پارسیان قزوین یک دکترای اقلیم شناسی اظهار داشت: بارگذاری جدید صنعت بخصوص صنایع فلزی در دشت قزوین توجیه اقتصادی ندارد؛ آینده دشت قزوین به لحاظ منابع آب و تغییر اقلیمی آینده روشنی ندارد و سراسر نگرانی است، صاحبان سرمایه دغدغه ندارند چون اگر دغدغه ایران را داشتند این گونه سرمایه گذاری نمی کردند، معتقدم بخش خصوصی مستقل از دولت نداریم و سرمایه داری ما ریشه در دولت دارد.
دکتر حسین اینانلو در گفتگو با ایسنا اظهار می کند: دشت قزوین یکی از حاصل خیزترین دشت های ایران است، این دشت ۰.۳ درصد از مساحت کل کشور را دارد ولی بارگذاری جمعیتی در این دشت خیلی بیشتر از سهم مساحتی آن است.
وی ادامه می دهد: سهمی که دشت قزوین از جمعیت ایران دارد خیلی بیشتر از سهمی است که از مساحت ایران دارد، بارگذاری جمعیت در دشت قزوین بالاست اساسا جمعیت پیوست هایی مانند صنایع، مزارع، مراکز سکونتگاهی و جمعیتی دارد و استقرار این ها بیشتر از توان دشت قزوین است؛ حدود ۱۰ درصد صنایع ایران در دشت قزوین مستقر هستند که با مساحت ۰.۳ درصدی از مساحت کشور همخوانی ندارد.
استقرار صنعت ۳۰ برابر مساحت دشت قزوین
این کارشناس تشریح می کند: حدود ۳۰ برابر مساحت دشت قزوین، مراکز صنعتی در دشت مستقر شدند؛ یک پهنه زیستی و عرصه طبیعی مانند دشت قزوین از یک نظام اکولوژیکی خاص خودش تبعیت می کند و ازنظر آب، اقلیم و زیست گیاهی و جانوری و خاک یک نظام اکولوژیکی است. اگر قرار باشد کاربری ها و بارگذاری هایی که برای دشت قزوین تعریف کردیم و اختصاص دادیم را بر هم بریزیم در آینده نزدیک با بحران روبه رو خواهیم شد. اگر نظام اکولوژیکی بر هم بریزد نشست زمین، افزایش دما، ایجاد ریزگرد، کاهش بارندگی و ده ها نابسامانی و ناهنجاری اکولوژیکی دیگر به وقوع می پیوندد.
وی بیان می کند: مسائل زیست محیطی و اکولوژیکی ایران با مسائل اجتماعی و اقتصادی ما عجین شده است و به این سادگی قابل حل نیست، در سطح ملی، منطقه ای و محلی باید یک نگاه کلی نسبت به مسائل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و اداره کشور داشته باشیم تا بتوانیم بخشی از مشکلات را تعدیل نماییم.
اینانلو اشاره می کند: کشور ما در کل مقیاس ملی و سرزمینی از یک مبحث مهم رنج می برد و آن بارگذاری بیش ازحد جمعیت و صنعت است، تغییر گسترده کاربری اراضی طبیعی و زیست بوم، افزایش مصرف، بی توجهی به نظام برنامه ریزی و مدیریت منابع طبیعی، همه دست به دست هم داده و آینده را برای سرزمین ایران بسیار خطرناک کرده است.
وی با اشاره به این که مشکلات با شدت و ضعف و اَشکال مختلف در تمام زیست بوم های ایران وجود دارد، تصریح می کند: در یک منطقه مشکل آب و در منطقه ای دیگر مشکل فرونشست زمین جدی تر است. اگر از همین هم اکنون نهاد ملت و دولت به صورت جدی برای تعادل نظام های اکولوژیکی فکر و برای حفظ آن اقدام نکنند در آینده نزدیک بسیار دیر خواهد شد و تمدن ایران زمین در آستانه نابودی قرار خواهد گرفت، این ها شعار نیست بلکه علمی بوده و بر مبنای مدلهای مختلف ارزیابی محیط زیست و مطالعات محیط زیست قابل درک است.
این دکترای اقلیم شناسی می گوید: دشت قزوین دشتی آبرفتی است. در گذشته ازنظر منابع آب یکی از غنی ترین دشت های ایران بوده که آبخوان های غنی را در خود جای می داد بطوریکه در دهه ۴۰ و حتی دهه ۵۰ در قسمت های زیادی از میانه دشت قزوین چاه ها و چشمه های آرتزین وجود داشت و خودبه خود از زیرزمین و آبخوان ها آب به سطح زمین فوران می کرد ولی به سبب برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی دشت قزوین طی ۵۰ سال قبل بخصوص در دهه ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰ برداشت ها بالا رفته است و از دهه ۱۳۸۰ سطح ایستابی آبخوان های دشت قزوین سالانه یک متر کم شده است.
وی بیان می کند: به طور متوسط در کل دشت قزوین سطح ایستابی آبخوان های زیرزمینی ۳۲ متر از سطح زمین پایین تر بوده و در ۲۰ سال قبل سالانه یک متر کم شده و به ۴۷ متر رسیده است که اگر پایین رفتن سطح ایستابی آبخوان های دشت قزوین ادامه پیدا کند به انتهای آبخوان می رسد و آب تمام می شود؛ فرض کنید آبخوان مانند بشکه آبی است که تا نیمه آب دارد و به این بشکه با قیفی ۲ لیتر آب می ریزیم و از شیر آن سه لیتر برداشت می نماییم که نشانگر برداشت اضافه است، متأسفانه سطح آبخوان به قدری پایین رفته است که خالی از آب خواهد شد.
اینانلو اعلام می کند: برآورد شده است که در ۵۰ سال قبل ۲ میلیارد مترمکعب آبخوان های دشت قزوین تراز منفی داشتند، برداشت از تغذیه بیشتر بوده است؛ وقتی از آبخوان برداشت می نماییم خلل و فرج درون زمین از آب خالی می شود اگر از بالا سازه ها و شهرها به آن فشار بیاورند زمین آغاز به فرونشست می کند؛ اگر بارگذاری دست سازه های بشر را نداشته باشیم به صورت طبیعی این فرونشست صورت خواهد گرفت درصورتیکه هم اکنون بیشتر از ۴۰ درصد دشت قزوین در معرض فرونشست قرار دارد و این فرونشست ها در فتح آباد و الله آباد واقع است، در آنجا شهری وجود ندارد و اگر آبخوان به صورت طبیعی خالی شود این نشست صورت خواهد گرفت.
وی اظهار می کند: اگر دغدغه محیط زیست و بوم ایران را داشته باشیم بازهم کم است محیط زیست مانند کشتی سوراخ شده است و دولت و ملت باید شبانه روز به آن بیندیشند؛ فراموش نکنیم که با قانون و ایستادگی در مقابل چپاول میتوان مقابل سودجویی و تخریب محیط زیست ایستاد.
راهکار مدیریت منابع آب چیست؟
این کارشناس متذکر می شود: ۳۰ سال قبل اجلاس زمین در ریو برگزار شد و به سه کلمه کاهش مصرف، تکرار مصرف و بازیافت مصرف رسید ازاین رو بایستی سرانه مصرف آب خویش را در بخش خانگی، صنعت و کشاورزی به شدت کاهش دهیم.
اشتغال زایی شعاری فریبنده است
وی تصریح می کند: مصرف بالای آب خیانت بزرگی به کشور است ایجاد صنایع آب بر حتی اگر اشتغال زایی به همراه داشته باشد در مقابل آن صدها شغل پایدار و سنتی از بین می رود. اشتغال زایی یکی از شعارهای فریبنده ای است که ثروتمندان سر داده و دولت و ملت را فریب می دهند چون مشاغل پایدار را از بین می برند. فرض کنید صنایع فلزی و فولاد که آب بر هستند با شعار اشتغال زایی آب را به یغما می برند و سطح آبخوان را کم می کنند ازاین رو کشاورزان و دامداران بیکار می شوند، در اینجا شغلی که از دست می رود مهم نیست؟!
اینانلو تشریح می کند: هر صنعت و زراعت مصرف گرا که با تکنولوژی روز نباشد محکوم است و نمی توانیم هیچ توجیهی برای آن داشته باشیم، از سویی دیگر مصارف خانگی باید کاهش پیدا کند چون سرانه مصرف خانگی ما ۲ برابر میانگین مصرف جهانی است. ملت، فرهنگ مصرف پذیرفته شده ای ندارد و باید فرهنگ سازی صورت گیرد و این امر با تهیه و انتشار یک کلیپ ممکن نیست و این مورد تنها باعث آگاه سازی می شوند. فرهنگ سازی کار دشواری است و زمانی جواب خواهد داد که قانون اجرا شود، هیچ خط قرمزی وجود نداشته باشد و شخصیت های حقیقی و حقوقی فراقانونی عمل نکنند.
وی تاکید می کند: دایر شدن صنایع جدید بخصوص صنایع آب بر ازجمله صنایع فولادی و فلزی خسارت زیادی به سطح آبخوان ها وارد کرده است؛ هیچ صنعتی نمی تواند بدون مصرف آب کار کند، از صنعت کاغذسازی و جوراب بافی تا فولاد همه به آب نیاز دارند و همه آب را به فاضلاب تبدیل می کنند، بعضی از صنایع آب بری بالایی دارند برای همین اگر شما به نقشه صنایع فولاد در شرق آسیا و غرب اروپا که کشورهای توسعه یافته ای دارند نگاه کنید خواهید دید جانمایی صنایع فلزی آنان در مناطقی است که دسترسی بدون دغدغه و کم هزینه به آب دارند.
یک سوم میانگین جهانی بارندگی داریم
این کارشناس متذکر می شود: ایران کشوری خشک و نیمه خشک است باید در سردر همه ادارات بنویسم ما آب نداریم، یک سوم میانگین جهانی بارندگی داریم و باید این نکته را در نظام آموزشی تدریس نماییم، وقتی آب نداریم باید صنعت، معماری، کشاورزی، شهرسازی و حتی سبک زندگی منطبق با این کم آبی باشد. در ایران صنایع فلزی توجیه ندارد مگر در مکان هایی مانند بندرعباس که در گذشته قرار بود صنایع فولادی بزرگ ایران در دهه ۵۰ آنجا ساخته شود ولی پس از انقلاب به سبب مسائل امنیتی به اصفهان منتقل شد و از اصفهان و خوزستان به دیگر استان ها تسری پیدا کردند.
وی توضیح می دهد: قزوین از دهه ۴۰ منطقه صنعتی بوده است و نخستین شهر صنعتی ایران در این شهر راه اندازی شده و صنایعی که در قزوین جانمایی شدند کم آب بر بودند ولی صنایع فولاد که اخیراً راه اندازی می شود به شدت مصرف آب بالایی دارند، حال این سؤال مطرح می شود که چرا این صنایع در قزوین مستقر شدند که در پاسخ باید بگوییم که نزدیکی قزوین به تهران و قرارگیری تهران در راه راه آهن اروپا سبب شده است صنایع فولادی در قزوین راه اندازی شود و سرمایه گذاری در دشت قزوین برای صاحبان سرمایه به صرفه باشد، یک نظام ردیابی و اطلاع رسانی باید وجود داشته باشد تا نشان دهد صاحبان صنایعی که با توجیه فریبنده اشتغال زایی در دشت قزوین سرمایه گذاری می کنند سود حاصل از فعالیت اقتصادی خویش را در کدام کشورها سرمایه گذاری می کنند!
اینانلو بیان می کند: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی قانونی مصوب شد که تا شعاع ۱۲۰ کیلومتری تهران صنعتی راه اندازی نشود این قانون از یک سو به نفع دشت قزوین بود و شرق دشت را از وجود صنایع نجات داد اما غرب دشت را درگیر کرد و صنایع در آن مستقر شدند؛ به سبب ضعف در اجرای این قانون، شهرهای صنعتی اشتهارد و کاسپین راه اندازی شدند.
وی اشاره می کند: بارگذاری جدید صنعت بخصوص صنایع فلزی در دشت قزوین توجیه اقتصادی ندارد؛ آینده دشت قزوین به لحاظ منابع آب و تغییر اقلیمی آینده روشنی ندارد و سراسر ناامیدی و نگرانی است، صاحبان سرمایه دغدغه ندارند چون اگر دغدغه ایران را داشتند این گونه سرمایه گذاری نمی کردند، معتقدم بخش خصوصی مستقل از دولت نداریم و سرمایه داری ما ریشه در دولت دارد.
این دکترای اقلیم شناسی بیان می کند: آینده دشت از این نظر که آب آن به غارت می رود نگران کننده است و آبخوان های دشت درحال خشک شدن هستند و چاه های آب در آینده نزدیک شور و کم آب خواهند شد و این روند از حالا شروع شده است.
وی بیان می کند: اگر فرونشست زمین به خاطر مصرف بی رویه آب های زیرزمینی ادامه داشته باشد به جاده و پل ها و سازه های موجود در مناطق صدمه وارد خواهد شد. در کل کشور و مکان هایی مانند دشت قزوین به سبب بارگذاری جمعیتی بدون ارزیابی محیط زیستی نگران کننده از دیگر مکان ها هستند؛ اگر قرار باشد این رویه ادامه پیدا کند اساسا با بیکاری و مهاجرت و حاشیه نشینی گسترده روبه رو خواهیم شد.
۹۸ درصد از جمعیت شهرنشین قزوین در دشت مستقرند
اینانلو اعلام می کند: ۹۸ درصد از جمعیت شهرنشین استان قزوین در دشت قزوین مستقر هستند حدود ۱۷ هزار نفر شهرنشین در مناطق کوهستانی استان داریم، درحالی که مناطق کوهستانی استان ۶۶ درصد مساحت استان را تشکیل می دهد.
وی متذکر می شود: بارگذاری جمعیت در دشت قزوین به صورت یکنواخت توزیع نشده است و در قسمت شمال دشت قزوین با مرکزیت شهر قزوین و ۶ شهر پیرامون آن مستقر هستند ۸۸ درصد شهرنشینان استان را در خود جای داده است و این یک فاجعه است و فشار بالایی روی منابع آب و اقلیم می آورد و در تغییر اقلیم تاثیر دارد.
این کارشناس خاطرنشان می کند: بیشتر از ۳۰ سال است که در این عرصه تدریس دارم و از بد حادثه چیزی که تدریس کردیم مبحث اول جهان شد؛ پیام من به دولت و ملت این است که روزهای خوش اکولوژیکی ایران تمام شده است، روزهای خوش که شمال برویم و جنگلها را با طراوت ببینیم و مزرعه و باغ را با آب زیرزمینی آبیاری نماییم تمام شده است، به جهت اینکه وضع از این بدتر نشود و زیست پایدار ما را به سمت مرگ و نیستی نرود ملت باید این پیام را درک کند و به این رویکرد برسد که باید مصرف را بکاهیم ما در یک جامعه مُسرف نمی توانیم نجات دهنده طبیعت باشیم.
اینانلو در انتها سخنانش می گوید: بدون مشارکت مردم بهترین دولت ها نمی توانند کاری انجام دهند، مشارکت زمانی ایجاد می شود که شکاف بین دولت و ملت کاهش پیدا کند و همه این ها در فضای رسانه ای و گردش آزاد اطلاعات میسر خواهد بود.
منبع: انجمن پارسیان
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب